Wczoraj pisałem o obligacjach realnych, czyli próbie rozciągania skutków umów m.in. użyczenia na kolejnych właścicieli nieruchomości.

A dziś … otrzymałem z Sądu Najwyższego kilka najnowszych orzeczeń wydanych w sprawach kasacyjnych, wśród nich niepublikowany dotąd wyrok w sprawie II CSK 306/11.

Dlaczego o nim piszę? Z dwóch powodów.

Po pierwsze, po raz kolejny Sąd Najwyższy odrzucił koncepcję obligacji realnych, co oznacza, że użyczenie nieruchomości na potrzeby wybudowania i eksploatacji urządzeń przesyłowych może być bez przeszkód rozwiązane przez nabywcę gruntu.

Po drugiej i ważniejsze, wyrok uwzględnił żądanie usunięcia słupów energetycznych z działki, co jest rzadkością w orzecznictwie.  Z reguły takie powództwa są oddalane z powołaniem się na trwałe ograniczenie prawa własności z uwagi na zaspokajanie za pomocą urządzeń przesyłowych potrzeb ludności.

W tym przypadku chodziło o linię napowietrzną średniego napięcia, która doprowadzała energię wyłącznie do zakładu produkcyjnego i była własnością tego też przedsiębiorcy. Sąd Najwyższy stwierdził, że takie przeznaczenie urządzeń nie stoi na przeszkodzie żądaniu ich usunięcia.

Jest to ważny wyrok, bo ogranicza interes społeczny wyłącznie do zaspokajania potrzeb mieszkańców, nie chroniąc linii zakładowych.

W toku dyskusji na temat nieprecyzyjnych wpisów służebności do ksiąg wieczystych pojawił się ciekawy wątek ustanowienia służebności czy też użyczenia nieruchomości na potrzeby urządzeń przesyłowych, które sprzedawca zataił przed kupującym.

Trudno jest pogodzić się z faktem, iż skutki takiego zatajenia dotykają przede wszystkim nabywcę, który jednak nie stoi na straconej pozycji i może dochodzić roszczeń z rękojmi i roszczeń odszkodowawczych wobec sprzedawcy.

Nie na roszczenia chciałem Ci jednak zwrócić uwagę, ale na kontrowersyjną konstrukcję obligacji realnych.

Brzmi znajomo? Jeżeli nie wyjaśniam Ci, że chodzi o takie umowy np. użyczenie, które będą skuteczne nie tylko między stronami, które je zawarły, ale także wobec innych osób. Wyraz realne oznacza rzeczowe, czyli takie jak własność, służebność czy użytkowanie – prawa, które każdy musi respektować, choć umawiają się o nie dwie osoby.

Przyjęcie tej konstrukcji oznacza, że nabywca nieruchomości, którą jeden z poprzednich właścicieli użyczył na potrzeby wybudowania i dostępu do urządzeń przesyłowych, nie może takiej umowy rozwiązać i musi znosić obecność urządzeń, a czasem eksploatujących je pracowników, zupełnie za darmo.

Sąd Najwyższy w ostatnich orzeczeniach zajął korzystniejsze dla właścicieli nieruchomości stanowisko stwierdzając, że umowę można rozwiązać, jednak przedsiębiorca przesyłowy nie musi płacić wynagrodzenia do czasu wezwania do zapłaty albo wezwania do zawarcia odpłatnej umowy o korzystanie z nieruchomości.

Wszystkie orzeczenia dotyczące obligacji realnych znajdziesz w Bazie wiedzy. Miłej lektury!

W krótkiej notce o sobie napisałem o szkoleniach, jakie prowadzę na temat urządzeń przesyłowych oraz praw do nieruchomości, na których je wybudowano. Najbliższe szkolenie odbędzie się w Łodzi, a przeprowadzę je dla przedsiębiorców ciepłowniczych zrzeszonych w Izbie Gospodarczej Ciepłownictwo Polskie.

Izba jest bardzo aktywna w zakresie prac ustawodawczych między innymi w zakresie służebności przesyłu i korytarzy przesyłowych, a jej inicjatywy zmierzają do poprawienia jakości i efektywności ogrzewania sieciowego.

Na szkoleniu będziemy rozmawiać przede wszystkim o tym, kiedy można i warto się bronić, a kiedy należy zakończyć spór z właścicielem szybką ugodą.

Na pierwszym terminie nie ma już wolnych miejsc, zachęcam Cię jednak być przeczytał program szkolenia i wziął udziału w kolejnym spotkaniu.

Po powrocie podzielę się z Tobą refleksjami i częścią ekskluzywnych materiałów, które przygotowałem.

Niedawno pisałem o tym, jakie postanowienia powinny znaleźć się w umowie o ustanowienie służebności przesyłu. Jej staranne zredagowanie i załączenie mapy jest bardzo ważne, bo służebność przesyłu obciąża nieruchomość nie jako całość, lecz w konkretnym przebiegu urządzeń.

Co to jasna zasada? Niekoniecznie. Dziś dla przykładu usłyszałem, że nie trzeba ustanawiać służebności dla przyłącza do drugiego budynku wybudowanego po pewnym czasie na tej samej nieruchomości, skoro ustanowiono już służebność dla przyłącza do pierwszego budynku. Niestety trzeba, bo przebiegają w zupełnie innym miejscu.

Ale jak stwierdzić, co zostało wcześniej ustanowione, kiedy nie ma pod ręką umowy? Wystarczy wejść na stronę http://ekw.ms.gov.pl/ i otworzyć księgę wieczystą na dziale III

To byłoby zbyt proste.

Sądy czasami wpisują pełną treść służebności, czasem jednak ograniczają się do tego typu skrótów:

nieodpłatna służebność przesyłu na rzecz uprawnionego zgodnie z treścią § ___ aktu notarialnego z dnia _____, Rep. A nr ______, ________ – notariusz w _______

Niestety takie wpisy są zgodne z prawem, w praktyce jednak wypaczają sens jawności ksiąg wieczystych i dostępu do ich treści w Internecie.

Służebność przesyłu jest prawem rzeczowym czyli skutecznym wobec innych osób, w tym nabywcy nieruchomości. Przy takim wpisie, dla poznania treści służebności konieczne jest uzyskanie dostępu do umowy. A to nie jest takie łatwe.

Z umową można zapoznać się na trzy sposoby: za zgodą stron, za zgodą sądu okręgowego uzyskaną w specjalnym postępowaniu, albo po uzyskaniu dostępu do akt księgi wieczystej w sądzie rejonowym – tu trzeba jednak wykazać się interesem prawnym.

Jaki z tego wniosek? Szybkość sądu nie zawsze jest dla nas korzystna.

Jeżeli interesuje Cię służebność przesyłu, wiesz na pewno sporo o możliwości jej zasiedzenia, doliczenia posiadania Skarbu Państwa i o kilku innych rzeczach dla wtajemniczonych.

Czy zastanawiałeś się jednak nad rzeczą najbardziej podstawową, jak sformułować zapisy umowy?

Poniżej przedstawiam Ci jak według mnie powinny brzmieć jej istotne postanowienia. Nie jest to wzór umowy o ustanowienie służebności przesyłu, z uwagi na konieczność złożenia oświadczenia przez właściciela nieruchomości w formie aktu notarialnego, jednak odniosłem się do kwestii kluczowych.

Właściciel ustanawia na prawie własności nieruchomości na rzecz przedsiębiorcy służebność przesyłu, polegającą na:

• prowadzeniu przez nieruchomość obciążoną urządzeń stanowiących własność przedsiębiorcy (rodzaj, średnica, długość, symbol na mapie) o konkretnie opisanym przebiegu w obrębie nieruchomości, albo zgodnie z załączonym do umowy wyrysem z mapy zasadniczej,

• zezwoleniu na swobodny dostęp przez przedsiębiorcę do urządzeń w celu przeprowadzenia inspekcji ich stanu, usunięcia wszelkich usterek i awarii, a także konserwacji i remontów, w tym wymiany zużytych urządzeń oraz zezwoleniu na odbudowę urządzeń w przypadku ich zniszczenia.

Strony ponadto postanawiają, że:

• ustanowienie służebności powoduje ograniczenie własności obciążonej nieruchomości, polegające na obowiązku umożliwienia korzystania przez przedsiębiorcę z pasa gruntu (pasa eksploatacyjnego) o szerokości … m w obie strony od osi sieci/od krawędzi zewnętrznych urządzeń (łącznie … m szerokości) w sposób zgodny z obowiązującymi przepisami oraz normami dotyczącymi eksploatacji danego rodzaju sieci; na zakazie wznoszenia obiektów budowlanych oraz dokonywania nasadzeń, chyba, że przedsiębiorca wyrazi pisemną zgodę na inne warunki techniczne wykorzystania pasa eksploatacyjnego,

• przedsiębiorca zobowiązany jest do przywrócenia nieruchomość obciążonej do stanu poprzedniego, niezwłocznie po zakończeniu prac eksploatacyjnych albo remontowych; jeżeli przywrócenie nieruchomości do stanu poprzedniego będzie niemożliwe albo będzie powodować nadmierne trudności lub koszty, przedsiębiorca zapłaci właścicielowi odszkodowanie w wysokości ustalonej przez strony, a w przypadku braku zgody przez rzeczoznawcę,

• służebność zostaje ustanowiona na czas oznaczony albo nieoznaczony za wynagrodzeniem wynoszącym … albo nieodpłatnie.

Na oświadczenie właściciela o ustanowieniu służebności przesyłu przedsiębiorca powinien wyrazić zgodę.

Starałem się nadać mojej propozycji zapisów uniwersalny charakter, jednak z pewnością w zależności od konkretnego rodzaju urządzeń będą konieczne drobne modyfikacje.

Jeżeli masz pomysł jak udoskonalić zaproponowane przeze mnie postanowienia, zapraszam Cię do dyskusji w komentarzach.

1 71 72 73 74 75 Strona 73 z 75