Ze służebnością nie po drodze
Lokalizacja urządzeń przesyłowych w drodze publicznej.
Wydawałoby się sprawa względnie prosta: trzeba uzyskać decyzję, uiścić opłatę za czasowe zajęcie pasa drogowego, wykonać robotę i płacić gminie po wsze czasy. Tymczasem jednak tak prosto może nie być, część gmin bowiem, niezależnie od realizacji trybu przewidzianego w ustawie o drogach publicznych, wymaga od przedsiębiorcy ustanowienia służebności przesyłu na nieruchomości drogowej.
Postanowiłem o tym problemie napisać z dwóch względów. Po pierwsze, sam doradzałem w kilku takich przypadkach, przekonując gminy (ostatecznie skutecznie), że to wadliwa praktyka; po wtóre zaś niedawno tym problemem zajmował się Sąd Najwyższy w sprawie o sygnaturze II CSK 412/16.
Gmina w tej sprawie domagała się ustanowienia służebności przesyłu na potrzeby gazociągu posadowionego w drodze publicznej. Sąd Najwyższy sprzeciwił się możliwości uwzględnienia takiego żądania, podnosząc w pierwszej kolejności, iż drogi publiczne są wyłączone w obrotu prawnego, a własność takich nieruchomości może przysługiwać tylko podmiotom publicznym.
Skarb Państwa oraz gminy nie mogą takimi nieruchomościami rozporządzać na rzecz innych podmiotów, nie mogą również ich obciążyć ograniczonymi prawami rzeczowymi. Powyższe wynika z przepisu art. 2a ustawy o drogach publicznych.
Drugą przeszkodą dla ustanowienia służebności przesyłu na nieruchomości drogowej jest przesłanka konieczności.
Przedsiębiorca, który posiada tytuł prawny w postaci decyzji zezwalającej na lokalizację urządzenia w drodze, nie ma interesu prawnego w domaganiu się ustanowienia służebności przesyłu, którą tworzy się tylko w przypadku braku odpowiedniego tytułu prawnego do nieruchomości.
Warto też odnotować pogląd Sądu Najwyższego odnośnie do urządzeń wybudowanych w drogach publicznych przed wejściem w życie przepisów dotyczących wydawania zezwoleń, o których mowa w art. 39 ustawy. W takiej sytuacji zastosowanie znajdzie art. 38 ustawy o drogach publicznych, który uprawnia właścicieli urządzeń do dalszego utrzymywania ich w pasie drogowym, bez konieczności uzyskiwania decyzji administracyjnej. W ocenie Sądu Najwyższego przywołany przepis przyznaje przedsiębiorcom przesyłowym prawo do utrzymywania urządzenia w drodze o mocy analogicznej jak służebność.
Warto pamiętać, że te rozważania dotyczą tylko dróg publicznych, a służebność przesyłu może być ustanowiona na nieruchomościach stanowiących drogi prywatne, samo zatem ewidencyjne oznaczenie działki jako drogowej nie ma decydującego znaczenia.
Panie Piotrze,
jak zatem odnieść się do art. 124 ustawy o gospodarce nieruchomościami ? Przedsiębiorstwa przesyłowe często zamiast ustanawiać służebności idą w kierunku art. 124 ugn, także w przypadku dróg publicznych.
Ponadto co gdy urządzenie zostało wybudowane dawniej, ale po wejściu przepisów art. 39, nie ma w księdze wieczystej ujawnionego w dziale III żadnego prawa (i nie sposób udowodnić, że takowe jest), a nieruchomość przechodzi na rzecz np. gminy z tytułu specustawy drogowej dopiero teraz (wcześniej nie była drogą publiczną). Powinno się stosować art. 39 ? W związku z art. 38 wydaje mi się, że jednak nie ?
Łukasz
Niemniej jednak art. 38 ustawy o drogach publicznych reguluje jedynie sytuację urządzeń, które zostały wybudowane przed wejściem w życie ustawy.
Witam,
Mam sprawę o zasiedzenie służebności przesyłu sieci. Sąd już dwukrotnie , po zamknięciu sprawy, odraczał ogłoszenie postanowienia wraz z podaniem daty kolejnego ogłoszenia. O dziwo na kolejnym posiedzeniu, na którym miało zapaść postanowienie (to już trzecie) Sąd ponownie odroczył wydanie postanowienia ale na czas nieokreślony ?
Czy jest to zgodne z prawem ?
Panie Mecenasie,
nie znalazłem jeszcze wątku ws. uchwały SN (III CZP 94/22), który w tezie wskazał że Artykuł 2 ustawy z dnia 6 lipca 2001 r. o zachowaniu narodowego charakteru strategicznych zasobów naturalnych kraju nie wyłącza możliwości zasiedzenia nieruchomości stanowiącej las państwowy.
W związku z powyższym chciałbym zapytać Pana o zdanie w jaki sposób należałoby ruszyć prawomocnie zakończoną sprawę o wydanie nieruchomości zainicjowanej przez Lasy Państwowe. W I instancji stwierdzone zasiedzenie. W drugiej instancji w powołaniu się na ww. art. 2 – nakazanie wydania nieruchomości.
Czy w tej sprawie należałoby szukać nadzwyczajnych środków i wzruszać prawomocne postępowanie czy złożyć wniosek o zasiedzenie nieruchomości ?
Dziękuje bardzo za pomoc i gratuluję bardzo merytorycznego bloga !