Przebudowa urządzenia liniowego w związku z budową drogi publicznej

Urządzenia przesyłowe zlokalizowane w pasach dróg publicznych to bardzo ciekawe zagadnienie, które nie zostało niestety precyzyjnie uregulowane przez Ustawodawcę.

Pewien czas temu pisałem na temat wadliwej praktyki ustanawiania służebności przesyłu w pasach dróg publicznych, dziś zaś poruszę budzący wiele emocji problem przebudowy infrastruktury liniowej w związku z budową drogi. Emocje, co łatwo odgadnąć, mają swoje źródło w finansowaniu tego typu inwestycji przez zarządcę drogi albo właściciela urządzeń liniowych.

Wpis dotyczył będzie orzeczenia Sądu Najwyższego z 30 maja 2017 r. wydanego w sprawie IV CSK 417/16. Warto na nie zwrócić uwagę, gdyż problematyka przebudowy urządzeń przesyłowych w związku z inwestycjami drogowymi niezwykle rzadko jest przedstawiana do rozstrzygnięcia Sądowi Najwyższemu.

W omawianej dziś sprawie gmina realizowała inwestycję polegającą na rozbudowie drogi publicznej, w wyniku której doszło do jej poszerzenia oraz przesunięcia instalacji elektroenergetycznych. Część urządzeń znajdowała się przed przebudową w pasie drogowym, a część poza nim, na prywatnych nieruchomościach.

Przedsiębiorca przesyłowy zwrócił zarządcy drogi koszty przełożenia urządzeń w pasie drogowym, odmówił jednak zwrotu w pozostałej części – tj. w zakresie przebudowy urządzeń poza pasem drogowym.

Sąd Apelacyjny uznał racje Gminy i zasądził na jej rzecz określoną kwotę, pozwany przedsiębiorca zaś wywiódł skargę kasacyjną – jak się okazało, skutecznie.

Sąd Najwyższy podkreślił w pierwszej kolejności, iż z uwagi na fakt, że linie energetyczne były posadowione przed inwestycją poza pasem drogowym, nie może być mowy o zastosowaniu art. 39 ust. 5 ustawy o drogach publicznych. Wynika to z zasady, iż obciążenie kosztami przebudowy przedsiębiorcy przesyłowego na podstawie tego przepisu odnosi się wyłącznie do urządzeń zlokalizowanych w pasie drogowym na podstawie zezwolenia w formie decyzji administracyjnej.

Powyższe uzasadnione jest tym, iż właściciel urządzenia liniowego wnioskując o umieszczenie go w pasie drogowym, następnie uzyskując stosowne zezwolenie, podejmuje świadomie decyzję i przyjmuje na siebie ryzyko poniesienia kosztów przełożenia urządzeń w razie zmiany obszaru pasa drogowego lub zmiany sposobu jego ukształtowania i wykorzystania.

Sąd Najwyższy podkreślił, iż w analizowanej sprawie sytuacja jest odmienna, albowiem urządzenia były położone poza obszarem pasa drogowego, a znalazły się w jego obszarze na skutek wydania decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej.

Sąd Najwyższy stanowczo stwierdził, iż w opisanym stanie faktycznym brak jest podstaw dla obciążania kosztami przebudowy właściciela urządzeń przesyłowych:

„Taka sytuacja nie została unormowana w ustawie o drogach i rozszerzająca wykładnia przepisów dotyczących obowiązków finansowych właściciela urządzenia nie jest dopuszczalna.”

To bardzo ważne dla praktyki stanowisko, albowiem wyraźnie wskazuje, iż Sąd Najwyższy opowiada się za możliwością obciążenia przedsiębiorców przesyłowych kosztami przebudowy urządzeń przez zarządcę drogi tylko w zakresie wyraźnie uregulowanym w przepisach ustawy o drogach publicznych.

W przypadku przebudowy urządzeń nie przecinających się z drogą publiczną, znajdujących się przed inwestycją poza pasem drogowym, nie ma podstaw dla zastosowania ani regulacji art. 39 ust. 5, ani art. 32 ustawy o drogach publicznych. W takim przypadku koszty przebudowy urządzeń powinien ponieść zarządca drogi.

Do wskazanego przeze mnie przepisu art. 32 u.d.p. Sąd Najwyższy odniósł się w dalszej części wyroku, podkreślając, iż jego zastosowanie uzależnione jest od spełnienia przesłanki „przecięcia” drogi oraz istniejących urządzeń liniowych. W przypadku przebiegu wzdłuż pasa drogowego, przepis nie powinien znaleźć zastosowania.

W dalszej części uzasadnienia Sąd Najwyższy podkreślił, iż oba przepisy (zarówno art. 32, jak i 39 u.d.p.), dotyczą wyłącznie urządzeń, które były uprzednio już położone w pasie drogowym na podstawie zezwolenia zarządcy drogi:

„Przyjąć trzeba, że ustawa o drogach nie reguluje obowiązków właściciela urządzenia, które nie było posadowione w pasie drogowym i art. 39 ust. 5 u.d.p. nie ma zastosowania w przypadku urządzenia służącego do doprowadzania energii elektrycznej, które przed przebudową drogi było położone poza obszarem pasa drogowego.”

Ten pogląd w mojej ocenie nie jest w pełni trafny, gdyż przepis art. 32 u.d.p. nie odwołuje się w ogóle do wcześniej wydanego zezwolenia, ustawa zaś powinna mieć zastosowanie także do przypadku przecięcia z budowaną drogą urządzenia liniowego znajdującego się poza pasem drogowym przed inwestycją.