Jednak 3 lata dla działalności gospodarczej

Niedawno informowałem Was o pytaniu prawnym, które wpłynęło do Sądu Najwyższego zarejestrowanym pod sygnaturą III CZP 5/15. Dotyczyło kwestii przedawnienia roszczenia o zapłatę wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości związanej z wykonywaną przez właściciela działalnością gospodarczą.

Sąd Najwyższy szybko, bo już 12 maja, udzielił odpowiedzi, podejmując uchwałę następującej treści:

Roszczenie osób fizycznych, wspólników spółki cywilnej, którzy na nieruchomości wchodzącej w skład ich majątku wspólnego prowadzą hotel, o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z tej nieruchomości w związku z przebiegiem przez nią gazociągu należącego do przedsiębiorcy przesyłowego przedawnia się w terminie trzech lat.

Uchwała została podjęta w odpowiedzi na pytanie prawne przedstawione przez Sąd Okręgowy w Poznaniu. Przypomnę, że sąd pytający przychylał się do 10-letniego terminu przedawnienia roszczeń wspólników spółki cywilnej.

Uzasadnienie uchwały nie zostało opublikowane, jednak krótki komentarz zamieszczony na stronie internetowej SN przedstawia główne motywy rozstrzygnięcia.

Sąd Najwyższy stwierdził, że nie ulega wątpliwości, iż świadczenie usług hotelarskich jest działalnością gospodarczą w rozumieniu art. 118 K.c. Problematyczna była jedynie kwestia związku dochodzonego przez wspólników roszczenia z tą działalnością.

Sąd Najwyższy podkreślił, że w art. 118 K.c. chodzi o związek funkcjonalny, którego definicja została przedstawiona m.in. w wyroku z 12 marca 2004 r., II CK 53/03, a więc o każdą aktywność nie tylko związaną z czynnością prawną przedsiębiorcy.

W dalszych orzeczeniach Sądu Najwyższego kontynuowano tę linię, wskazując że dla kwalifikacji roszczenia, jako związanego z prowadzeniem działalności gospodarczej, nie ma znaczenia prawny charakter leżącego u jego podstaw zdarzenia – może ono być czynnością prawną, czynem niedozwolonym lub jakimkolwiek innym zdarzeniem, nie wyłączając bezpodstawnego wzbogacenia czy korzystania z cudzej rzeczy bez podstawy prawnej.

Na podstawie powyższej definicji, Sąd Najwyższy ocenił, że w rozpoznawanej sprawie taki związek funkcjonalny istnieje, ponieważ działalność gospodarcza powodów doznaje ograniczenia na skutek istnienia gazociągu. Urządzenie zajmuje sporą powierzchnię, co ogranicza właścicieli chociażby z punktu widzenia możliwości wykorzystania tego terenu do rozbudowy hotelu czy możności jej pełnego wykorzystania dla celów parkingowych. Właściciele muszą zatem tolerować stan rzeczy ograniczający korzystanie z nieruchomości wspólnej w zakresie prowadzonej działalności gospodarczej.

Na zakończenie Sąd Najwyższy przypomniał, że celem przepisów o przedawnieniu jest szybsze dochodzenie roszczeń, co sprzyja stabilizacji i pewności  prowadzenia działalności gospodarczej.

Trudno postrzegać takie orzeczenie w kategoriach niespodzianki, warto jednak je zapamiętać, bo rozstrzyga (choć nieco zbyt kazuistycznie) ważny dla praktyki problem.