Zarzut zasiedzenia czy odrębny wniosek?

Dziś chciałbym Ci wskazać na orzeczenie Sądu Najwyższego, które zawiera kilka bardzo ciekawych spostrzeżeń. Wydano je w sprawie o sygnaturze I CSK 641/11 – pdf do pobrania w Bazie wiedzy.

Spór dotyczył gazociągu wysokiego ciśnienia wybudowanego przed rokiem 1969 r. bez decyzji wywłaszczeniowej (w każdym razie przy jej braku w materiale dowodowym). Sądy obu instancji uwzględniły żądanie zapłaty za bezumowne korzystanie z nieruchomości, nie zawieszając procesu do czasu rozstrzygnięcia odrębnego wniosku o stwierdzenie zasiedzenia służebności gruntowej.

Sąd Najwyższy wyrok uchylił, przede wszystkim właśnie z uwagi na powinność zawieszenia postępowania o zapłatę.

SN podkreślił, nawiązując do wywodów zawartych w skardze kasacyjnej, iż świadomość istnienia urządzeń przy zakupie nieruchomości nie ma znaczenia dla roszczenia o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z niej.

Nakazał również, po raz n-ty, ustalać wysokość wynagrodzenia za bezumowne korzystanie w proporcji do stopnia ingerencji w treść prawa własności  i uwzględniać wartość nieruchomości.

Warto przy tym zwrócić uwagę, jak Sąd Najwyższy ustosunkował się do zarzutu skarżącego, że wartość świadczenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości nie może przekroczyć jej wartości (skarżący miał na myśli pas służebny):

„W płaszczyźnie faktów, argument ten nie jest twierdzeniem prawdziwym. Zasądzona kwota, za korzystanie z nieruchomości powódki, przez bez mała 11 lat stanowi mniej więcej połowę ustalonej na podstawie cen rynkowych wartości całej nieruchomości.”

To bardzo ważne stwierdzenie precyzuje wcześniej wyrażane przez Sąd Najwyższy stanowisko, że wartość służebności nie powinna przekraczać wartości prawa własności – ale całej nieruchomości, a nie tylko części stanowiącej pas eksploatacyjny.

Bardzo ważną uwagę Sąd Najwyższy poczynił także odnośnie wzajemnego stosunku procesu o zapłatę i postępowania o zasiedzenie służebności.

Stwierdził, że zarzut zasiedzenia może zostać podniesiony w procesie o zapłatę tylko wówczas, gdy nabycie przez zasiedzenie następuje na rzecz strony procesu.

Jeżeli zaś zasiedzenie nastąpiło w przeszłości na rzecz osoby trzeciej – poprzednika obecnego pozwanego, zarzut zasiedzenia wymaga wystąpienia z odrębnym wnioskiem w postępowaniu nieprocesowym i wykazania w procesie o zapłatę następstwa prawnego.

Piotr Zamroch

Specjalizuję się w prawnych aspektach budowy, konserwacji i remontów urządzeń przesyłowych każdego rodzaju, na etapach ich prawnej lokalizacji, pozyskiwania praw do nieruchomości w trybie dobrowolnym i przymusowym oraz określania wartości wynagrodzeń i odszkodowań związanych z ograniczeniem prawa własności.

Podobne artykuły

  1. Marcinq pisze:

    A ciekawe co z zarzutem zasiedzenia na rzecz os0by trzeciej podniesionym w nieprocesie o ustanowienie służebności przesyłu? można czy nie można? 🙂

    • Piotr Zamroch pisze:

      Panie Marcinie,
      w postępowaniu nieprocesowym, jeżeli z przebiegu sprawy wynika, że zasiedzenie mogło nastąpić w przeszłości na rzecz osoby trzeciej, sąd ma obowiązek wezwać ją do udziału w sprawie. Obowiązkiem sądu jest bowiem ustalić z urzędu, kiedy upłynął termin zasiedzenia i na czyją rzecz. Zatem w postępowaniu nieprocesowym nie ma z tym problemu.

  2. Paweł pisze:

    Dzień dobry Panie Piotrze
    mam do Pana pytanie w kwestii zarzutu zasiedzenia w trakcie procesu (np. za bezumowne korzystanie) czy taki zarzut powinie być precyzyjnie określony co do swojej treści ( np. precyzyjne wskazanie daty zasiedzenia, wymienienie wszystkich urządzeń itp.) w petitum odpowiedzi na na pozew?
    Czy tez wystarczą ogólne twierdzenia o zasiedzeniu zamieszczone w uzasadnieniu pisma procesowego?

    • Piotr Zamroch pisze:

      Panie Pawle,
      zarzut zasiedzenia może być zgłoszony w uzasadnieniu pisma, nie ma wymogu umieszczania go w osnowie (wystarczy, że w osnowie będzie żądanie oddalenia wniosku albo powództwa). Zarzut powinien być precyzyjny w zakresie określenia nieruchomości, sposobu przebiegu, identyfikacji i parametrów urządzenia oraz podmiotu, który nabył przez zasiedzenie. Jeżeli jest to odrębny wniosek o zasiedzenie, powinna być wskazana treść nabytej przez zasiedzenie służebności. Data zasiedzenia powinna być oznaczona, ale ona nie wiąże sądu, który bada datę z urzędu, w konsekwencji to sąd rozstrzyga, kto nabył służebność (np. Skarb Państwa czy przedsiębiorca).

  3. Grzegorz pisze:

    Szanowny Panie Piotrze
    Czy słuszny jest zapis, że „Do zasiedzenia służebności gruntowej nie ma zastosowania wymaganie posiadania samoistnego (art. 172 § 1 w związku z art. 336 k.c.)” w przypadku gdy nieruchomość była przekazana w wieczyste użytkowanie przed datą zabudowy urządzeń.

    Z poważaniem
    Grzegorz Kaleta

    • Piotr Zamroch pisze:

      Panie Grzegorzu,
      nie do końca rozumiem pytanie, a raczej wskazaną przez Pana zależność. Posiadanie w zakresie linii przesyłowych ma z natury charakter zależny, a nie samoistny, zatem pogląd co do zasady jest prawidłowy. W przypadku nieruchomości oddanej w użytkowanie wieczyste zasiedzenie następuje na nieruchomości jako na rzeczy, a nie na prawie – jakkolwiek 16 września tym właśnie problemem będzie zajmował się SN.

  4. Stefan pisze:

    Witam, mam takie pytanie. Czy żeby Sąd stwierdził zarzut zasiedzenia na rzecz Skarbu Państwo, przedsiębiorstwo przesyłowe musi podnieść zarzut zasiedzenia na rzecz Skarbu Państwa czy wystarczające jest, że podniosą ogólny zarzut zasiedzenia na rzecz poprzednik prawnych wskazując tam przedsiębiorstwa przesyłowe, które jak wiadomo przed 89 nie mogły nabyć nieruchomości w drodze zasiedzenia?

    • Piotr Zamroch pisze:

      Panie Stefanie,
      w mojej ocenie, bazując na uchwale Składu Siedmiu Sędziów SN III CZP 112/14 przedsiębiorca powinien wyraźnie i prawidłowo sformułować żądanie nabycia służebności przed 1.02.1989 r. przez Skarb Państwa. Jeżeli będzie wnosił o nabycie przez przedsiębiorstwo państwowe, sąd powinien go poinformować, że dostrzega potrzebę zmiany wniosku, a w przypadku braku zmiany żądania, wniosek oddalić.
      Poniżej link do uchwały:
      http://www.sn.pl/sites/orzecznictwo/Orzeczenia3/III%20CZP%20112-14.pdf

Napisz komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *